خمکاری لوله فولادی، از روش های شکل دهی پرکاربرد در صنعت است و با هدف استفاده آسان تر از لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد. از آن جایی که لوله فولادی و زانویی لوله کاربردهای زیادی در صنایعی مانند انتقال سیالات دارند، در این مقاله قصد داریم تا روش های خمکاری لوله و تولید زانویی لوله را برای شما شرح دهیم.
برای نصب صحیح لوله ها لازم است شکل لوله ها را تغییر داد و همان طور که در ابتدا گفتیم، خمکاری، یکی از پرکاربردترین روش ها است. خمکاری لوله فولادی با رعایت یک سری اصول و قواعد به روش های گوناگونی صورت می پذیرد و یک فرآیند دائمی برای تغییر شکل لوله به حساب می آید. صنایع گوناگونی مانند صنعت انتقال سیالات، حمل و نقل، هوافضا و … از لوله های خمکاری شده استفاده می کنند.
در زمان های قدیم ایجاد خم در لوله ها، به صورت دستی و با استفاده از اهرم انجام می گرفت که البته این روش دقت کمی داشت. به مرور زمان با پیشرفت در زمینه های مختلف و ساخت دستگاه هایی مثل دستگاه های خمکاری لوله فولادی، روش های جدیدی جایگزین روش های سنتی و دستی شدند.
هنگام خمکاری لوله فولادی، دیواره قسمت داخلی خم، فشرده و ضخیم و دیواره خارجی، کشیده و نازک می شود که هدف از این کار، ایجاد یک خم صاف و گرد است. خمکاری لوله فولادی با 3 مورد می تواند ایجاد گردد:
یک نکته مهم و موثر در خمکاری که باید به آن اشاره کنیم، ظرفیت لوله است زیرا ظرفیت لوله با مقدار کربن لوله رابطه عکس دارد. در واقع با افزایش مقدار کربن، میزان شکنندگی سطح مقطع افزایش پیدا می کند که همین امر موجب کاهش مقاومت لوله هنگام خمکاری می شود. خمکاری لوله فولادی اکثر اوقات برای لوله هایی است که سطح مقطعی دایره ای دارند ولی گاهی اوقات برای لوله هایی که سطح مقطع مستطیلی دارند نیز انجام می شود.
اگر بخواهیم خمکاری لوله فولادی را با توجه به جهت خمش و زاویه تقسیم بندی کنیم، به 3 شکل صورت می پذیرد:
با استفاده از انواع روش های خمش که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد، می توانیم در لوله ها هر خمی را ایجاد کنیم.
برای انتخاب روش مناسب خمکاری لوله فولادی باید به مقدار شعاع خمکاری، اندازه لوله فولادی، سطح مقطع لوله و … توجه داشت. در ادامه به معرفی کلی انواع روش های خمکاری خواهیم پرداخت:
این روش یکی از اقتصادی ترین روش های خمکاری لوله است. برای خمکاری لوله به این روش، ابتدا لوله را داخل یک کویل القایی قرار می دهند سپس با عبور دادن جریان الکتریسیته از سیم پیچ، لوله گرم و بدون وارد شدن فشار، خم می گردد و در انتها با آب سرد خنک می شود. خمکاری القایی برای ایجاد خم در لوله هایی که شعاع خمکاری بزرگی دارند و در کل برای لوله های درزدار یا بدون درز کاربردی است.
خمکاری سرد با روش های خمکاری فشاری، پرسی، غلتکی انجام می شود. به دلیل هزینه کم، سرعت بالا، امکان کنترل عیوب، عدم نیاز به پوسته زدایی و … این روش برای خمکاری لوله فولادی محبوبیت بالایی دارد.
در این روش، همان طور که از نامش پیداست، لوله با استفاده از سوخت های فسیلی، هدایت الکتریکی، القای مغناطیسی یا … تحت حرارت قرار گرفته و همین سبب تغییر در خواص آن می شود و از این جهت در مواقعی که زوایه خمکاری زیادی داریم، کاربردی است. ولی بنا به دلایلی مانند هزینه بالا، مصرف زیاد انرژی، چین خوردگی قطعه و … چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد.
پیش تر گفتیم که برای نصب صحیح لوله ها به خمکاری نیاز داریم و با آن به صورت کامل آشنا شدیم اما برای تغییر جهت یا زاویه دادن مسیر خطوط لوله از اتصالات زانویی که یکی از بهترین فیتینگ های موجودند، در صنایع لوله کشی استفاده می شود.
تولید زانویی لوله ها در سایزهای گوناگونی انجام می پذیرد و با توجه به نوع سیال، فشار و دمایی که سیال به لوله وارد می کند رده بندی شده و با جنس های مختلفی تولید می شود که عبارتند از:
همچنین اگر بخواهیم زانویی ها را بر اساس زاویه خم طبقه بندی کنیم، به طور کلی به سه صورت تولید می شوند:
دسته بندی تولید زانویی لوله ها بر اساس نوع اتصال نیز سه دسته دارد که عبارتند از:
برای خرید زانویی مناسب باید با یک متخصص مشورت کرد تا در نهایت با توجه مواردی که ذکر کردیم و طبق استانداردها، بهترین جنس، اندازه و رده را استفاده کنیم.